Bar-Sharci

Qeybta 1aad

Eray Bixin iyo Ujeedada Xeerkan

Qodobka 1aad(Eray bixin)
 
 Xeerkani wuxuu erayadan soo socda ulajeedaa sidan soo socota:
“Hayadda Awooda u leh ” marka loo eego  Somaliland waxa loola jeedaa wasiirka Cadaaladda ama qof wasiirku u magacaabay si waafaqsan xeerkan; Sidoo kale marka loo eego dawlad kale waxa loola jeedaa hayadda masuulka ka ah maareynta iyo wareejinta maxaabiista dawladaas kale. 
“Taliye ” waxa loola jeedaa taliyaha ciidanka asluubta.

“Wadanka la tilmaamay” waxa loola jeedaa;  wadan kasta 
oo uu xeerkani tilmaamo.

“Wasiir” macnaheedu wuxuu yahay wasiirka  cadaaladda ee u qaabilsan arrimaha xabsiyada.

“Maxaabuus” waxa loola jeedaa; muwaadin u dhashay Somaliland oo xukun lagu riday  xadhigiis ku qaadanaya wadan tilmaaman ama muwaadin dal tilmaaman oo xukun ay ku riday Somaliland.

“Wareejin” Waxa loola jeedaa; ka soo warejin maxbuus wadan tilmaaman oo la keenayo Somaliland ama ka wareejin maxbuus Somaliland  oo loo wareejinayo wadan tilmaaman.

“ Amar” Waxa loola jeedaa; go’aan garsoor oo amaraya kusoo wareejin maxbuus Somaliland ama ka wareejin maxbuus Somaliland.

QAYBTA: 2aad
 KU WAREEJIN MAXAABIIS SOMALILAND

Qodobka 2aad (Ujeedada Xeerkan)

1.   Xeerkan wareejinta maxbuuska waa xeer ka dhaxaynaya
Dalkan Somaliland iyo Waddan kale, iyada oo ujeedadu tahay in maxbuus xukuman laga wareejiyo dalkii xukumay oo loo wareejiyo dal kale .

Qodobka 3aad
(waddan tilmaaman)

(1). Marka heshiis maxaabiis isku wareejiin ay  Somaliland la gasho dal kale oo tilmaaman, wasiirka cadaalad waxa uu go’aankaas ku soo saarayaa warbaahinta rasmiga ah ee qaranka isaga oo mujinaya in qaybaha  xeerkan lagu dabaqayo wadankaas; iyaguna si la mid ah marka loo eego shuruudaha, tilmaamaha iyo waxyaabaha gaarka ah ee la iskula qaatey heshiiska.
                                
    Qodobka 4aad
     (Codsiga wareejinta)

(1)  Wasiirka markuu codsi ka helo  hay’ada awooda u leh ee             dalkaas tilmaaman oo tilmaamaysa: 
(a) In Maxbuus ama wakiilkiisu  dalbaday in loo wareejiyo Somaliland oo dalkaasina  uu aqbaly wareejinta;
(b) In Waddankaasi  dalbanayo soo wareejinta maxbuuska iyo  codsiga maxbuuska oo rabitaankiisa ku dalbanaya wareejintaas.

(2) Wasiirku isagoo  la tashanayaa  Xeer- ilaaliyaha Guud,  wuxuuna markaas go’aaminayaa in la aqbalo ama la diido wareejintaas.

Qodobka 5aad 
(Shuruudaha Codsiga Maxbuuska)

(1)  Codsiga wareejinta maxaabus si waafaqsan xeerkan waxaa laga doonaya in laga helo tilmaamahan hoos ku sheegan:

a) Magaca, Jinsi (dheddig ama lab), taariikhda iyo meesh uu ku dhashay. Haddii aanay taariikhda dhalashadu sugnayn waxaa la  qiyaasayaa da’da maxbuuska.
(b)Ciwaanka maxbuuska ee Somaliland haddiiba uu jiro.
      ©          Nuqul sugan ee  xukunka Maxbuuska  ama amarada                      kale ee maxkamadeed.
(d) qoraal ku saabsan cadeymaha sugan ee xaqiiqooyinka   iyo  waxyaabaha ku gedaaman ee  lagu salayeeyay xukunka ama amarkaas.
(e) Nooca xukunku yahay , waqtiga xukunka bilaabmay iyo mudadda  xukunka 
(f) Warbixinta caafimaad ama macluumaadka kale ee  ku saabsan maxbuuska oo ay ku jiraan warbixinta daaweyntiisa uu ku qaatay dalkaas iyo wixii talo bixin ah ee la xidhiidha daaweyntiisa dambe ee Somaliland.
(g) Ciwaankii ugu danbeeyey ee  meesha uu daganaa maxbuusku.
(h) Saddex qof magacyadooda iyo ciwaanadood  oo lagala xidhiidhi karo marka uu maxbuusku yahay mid aan  Somaliland u dhalan oo aan si rasmi ah u dagnayn Somaliland.
(i) Iyo Warbixinadda kale oo wasiirku u arko inay lagama maarmaan u yihiin wareejinta maxbuuska.

Qodobka 6aad
(Macluumaad dheeraad ah)

(1) Wasiirku isagoo tixraacaya codsiga ku tilmaaman qodobka   
4aad ee xeerkan,  wuxuu waddanka la tilmaamay ka codsan karaa in  macluumaad dheeraad ah u soo  gudbiyaan oo la xidhiidha: 
(a)  sababta uu Maxbuusku ku codsaday in loo wareejiyo Somaliland ama raaliga ugu yahay wareejinta.
 
(b)  In maxbuuska,  marka loo eego jidh ahaan iyo  maskax ahaan ama da’  ahaan aanu awoodin inuu rabitaankiisa wax ku dalbado,   hasayeeshee   qof kale dalbaday isagoo ka wakiil ah maxbuuska
 
Qodobka 7aad (wareejinta reeban)

(1) Wasiirka maxa ka reeban inuu ogolaado wareejin maxbuuska si waafaqsan xeerkan  haddii maxbuuska wax ka yar lix bilood ay uga hadhsan tahay  xukunka xadhigiisa marka laga reebo duruufo gaar ah oo jira  awgood.

Qodobka 8aad
(Wargelinta go’aanka)

(1) marka uu wasiirku go’aaminayo dalabka wareejinta    
maxbuuska  wuxuu markaas:
(a) ogaysiinayaa go’aanka diidmada  hay’adda qaabilsan  ee 
dalkaas tilmaaman;
(b) ogeysiinayaa go’aanka oggolaanshaha  wareejinta hay’adda qaabilsan  dalkaas tilmaaman wuxuuna ku soo  saarayaa amar lagu tilmaamayo ujeedadaas.

(2)  Maxbuuska ama Maxbuuska Wakiilkiis  ee ah dadka ka cabanaaya go’aanka Wasiirka waxaa u bannaan inay dalbaan dib- u -eegis maxkamadeed ee go’aankaas.

Qodobka 9aad (Amarka soo wareejinta Maxbuuska)

(1) Marka Wasiirku ogolaado wareejinta Maxbuuska, wuxuu 
markaas soo saarayaa amar ogolaanaya:
(a) in Maxbuuska laga soo wareejiyo dalkaas tilmaaman oo la 
keeno Somaliland;
(b) in soo raridda maxbuuskaas uu qaabilsan yahay Sarkaal loo 
xilsaaray oo geyn doona meel xabsi ah oo lagu tilmaamay amarkaas gudihiisa.
© xabsiga maxbuuska si waafaqsan tilmaamahan lagu sheegay amarka ,waxa ku jiri doona tilmaamo sugan oo  ku haboon  habka  soo wareejinta iyo qorshaha qabanqaabada wareejinta maxbuuska.

Qodobka 10aad( Xaalado gaar ah)

(1) Muwaadin reer Somaliland ah oo dembi lagu eedayey isagoo jooga waddan tilmaaman, iyadoo:-

(a) Maxkamad waddankaasi ahi  ay ku amartay  in lagu hayo xabsi sababtoo ah  waxaa la ogaadey in uu yahay qof waalan ama  xiskiisu dhiman yahay ama aan degenayn maskax ahaan  maxkamadna la soo taagi karin.
(b)  la ogaaday inuu yahay dambiile laakiin waqtiga uu fal dambiyeedka gaystey wuxuu ahaa qof  xiskiisu dhiman yahay.
Hadaba qofkaas lagu soo wareejinayo Somaliland  waa inay soo codsataa  hayadda awooda u lahayd  ee dalkaas iyadoo  ay la jirto ogolaanshaha xeer ilaaliyaha guud.

Qodobka 11aad(Qoritaanka qoraalada)

(1) codsi kasta oo xidhiidha soo wareejin maxbuus iyo jawaabta 
laga bixinayaa waa inay ahaadaan qoraal.
(2) dhamaan  arrimaha la  xidhiidha wareejinta maxbuuska waa 
inay ahaadaan kuwo qeexan .

Qodobka 12aad(Aqoonsiga Qoraalada)

(1).Nuqulka xukunka ama amaradda ku tilmaaman qodobka 5aad 
waa in:-
a)Loo aqbalo  cadaymo sugan waxyaabaha lagu tilmaamay.
b)loo tixgaliyaa sidii xukun ama amar ka soo baxay maxkamad awooda u leh ee Somaliland.
c) dhamaan qoraaladda  loo baahan yahay ee lagu tilmaamay xeerkan waxaa loo aqoonsayaa kuwa sugan haddii qoraaladaas ay soo sugeen ama saxeexeeen garsoore ama qof kale oo masuul ka ah hay’addaha ciqaabka ee dalkaas ee uu ku xidhnaa maxbuusku, waxana loo qadanayaa cadaymo  xaqiijinaya waxyaabaha ay tilmaamayaan hadii aan si ka duwan loo cadayn.

(2) qoraaladda lagu tilmaamay qaybtan marka la aqbalo:
a) Waxa loogu dhaqmayaa sida kuwa ay sugeen  ama ay saxeexeen si la mid ah qof la xukumay Somaliland 
b) si waafaqsan xeerkan waxa raadkooda sharci loo tix galineyaa waxyaabaha ay xanbaarsanyihiin.

Qodobka 13aad(Xabsi ka dhimista Maxbuuska)

(1) Maxbuuska  la soo wareejiyey ee ku  xukuman xabsi:

(a) Waxa uu xaq u lahaanayaa xabsi ka dhimis mudadada uu xidhan yahay haddii uu mutaysto  laga bilaabo maalinta la soo wareejiyo si waafaqsan xeerka dalkaas la tilmaamay uu dhigayo marka loo eego   xabsi ka dhimista.
(b) Waxa uu xaq u lahaanayaa xabsi ka dhimis mudada xabsiga uga dhiman si la mid ah maxbuus  lagu xukumay xadhig xukun  ka soo baxay  maxkamad Somaliland ah oo u dhiganta  mudadaas.

(2)  xabsi ka dhimis xadhig si waafaqsan xeerkan qodobkan xubintiisa (1) xarafka (a) waxa uu mutaysan karaa in la mariyo talaabo anshax oo ka dhalatay faldanbiyeed uu galay si la mid ah  hadii  xabsi ka dhimis lagu helay si waafaqsan xubinta 1aad xarakiisa(b).  Qodob

Qodobka 14aad(Xabsiga lagu haynayo Maxbuuska)

(1) Sida lagu soo sheegey qeybtan, maxbuus la soo wareejiyay waxaa lagu xidhayaa xabsiga ama meelaha uu sheego wasiirka inta uga hadhay xukunkiisa.

(2) Maxbuus la soo wareejiyay, marka loo eego  maxbuuskaa lagu xukumo Somaliland  haddii  ay da’diisu  yar tahay,oo ay keenayso in lala tiigsado xeerka caruurta  waxa markaas lagu dhaqayaa  xeerka caruurta  ee u  yaala somaliland.

Qodobka 15aad 
(kusiidayn Anshaxwanaag Maxbuuska)

(1) Haddii maxbuuska inta aan la soo wareejin uu anshax wanaag muujiyo oo la siidaayo isagoo jooga waddan la tilmaamay, muddo kadibna lagala noqdo, muddadaa waxaa lagu darayaa xukunkiisa uu ku qaadanayo Somaliland.

(2) Maxbuus waqtiga  la soo wareejinayay lagu siidaayey anshax wanaag uu sameeyey awgeed (on parole)markuu joogey waddankaas la tilmaamay oo ah meeshii lagu xukumay. , marka loo soo wareejiynayo   Somaliland maxbuuskaas waxa loola dhaqmayaa si la mid ah maxbuuska Somaliland loogu siidaayo anshax wanaaga  xataa haddii aanu noqon maxbuuskaasi mid aan u qalim kusiideyntaas anshax wanaaga ah  marka loo eego  xeerka kusiideynta anshax wanaaga ee somalaliland.

(3) Jebinta mid ka mid ah shuruudahii lagu siidayey maxbuuska waxa loo tixgelinayaa inuu masuul ka yahay raadka ka dhasha  jabintaas si la mid ah maxbuuska jebiyey shuruudihii lagu sii dayey marka loo eego xeerka Somaliland

Qodobka 16aad
(Saamaxaad uu fidiyo Madaxweynuhu)

(1) xeerkan laguma fasiri karo si ka duwan awoodaha 
madaxweynuhu ku leeyahay saamaxaada (pardon) marka loo eego  Dustuurka Somaliland

(2) Awoodda saamaxaada marka loo  fidiyo maxbuus la 
soo            wareejineyo oo  ku sugan waddankaas la tilmaamay  waxa loo raacayaa si la mid ah awooda isticmaalkaas ee madaxweynuhu leeyahay marka loo eego dastuurka Somaliland.

Qeybta Saddexaad – Ka wareejinta Maxaabiista Somaliland

Qodobka 17aad(Wargelinta Maxbuuska la wareejinayo)

(1)  Marka ay heshiis wada galaan Somaliland iyo dal tilmaaman si Maxbuus looga wareejiyo Somaliland,  markaas  Taliyaha Ciidanka Asluubtu waa in uu ogeysiiyaa maxbuuska dalkaas u dhashay  ujeedooyinka heshiiska.

(2) Maxbuusku wuxuu codsi qoraal ah ugu soo gudbin karaa Wasiirka, in loogu wareejiyo dalkaas tilmaaman, isagoo u soo marinaaya Taliyaha Ciidanka Asluubta;
(3)Wasiirku haddii uu aqbalo codsigaa wareejinta, waa in uu dalab u diraa hay’ada qaabilsan wareejinta ee dalkaas la tilmaamay iyadoo ay la jiraan:

(a) Codsigii uu sameeyay maxbuusku ama nuqul sugan oo codsigaas ah,
(b) Shuruudaha gaarka ah ee lagu tilmaamay qodobka 5aad ee xeerkan.

Qodobka 18aad
( Wareejinta Maxbuuska)

(1) Haddii Dalkaasi tilmaamani uu ogolaado wareejinta maxbuuska, Wasiirku waa in uu markaas u diraa hay’ada qaabilsan ee dalkaas dalab soo saaris amar ogolaanaya in laga soo qaado maxbuuska xabsiga lagu hayay oo lagaga soo saarayo Somaliland laguna wareejinayo hay’ada masuulka ka ah xabsiga loo wareejinayo ee dalkaa tilmaaman;

(2) Iyadoo wax loo dhimayn qodobada xeerkan, marka dalka tilmaaman uu aqbalo in loo soo wareejiyo maxaabiis u dhashay dalkaa, si ay xukunka inta u hadhsan ugu qaataan dalkaa, Wasiirku isagoo raacaya shuruudaha uu heshiiskaasi xambaarsan yahay wuxuu qaadayaa talaabooyinka waafaqsan qodobka afraad ee la xidhiidha wareejinta maxbuuska ee dalkaas

Qeybta Afraad – Xabsiga iyo wareejinta Maxbuuska 
Qodobka 19aad(Xaaladda Maxbuuska marka la wareejinayo)

(1) Maxbuuska loo soo wareejinayo ama laga wareejinayo Somaliland waxaa loo aqoonsanayaa in uu yahay qof ku sugan xabsi, qofka la socdana waxaa loo qaadanayaa qof u xilsaaran ilaalinta maxbuuska;
             
 (2) Haddii maxbuuska ku tilmaaman faqradan hore uu ka baxsado hayntaa sharciga ah, waxaa loo aqoonsanayaa si la mid maxbuus ka baxsaday xabsi loogu hayay amar ka soo baxay hay’adaha awooda u leh ee Somaliland

Qodobka 20aad
(Iswaafiqid la’aanta Xukunka iyo Sharciga dalka)

(1.)  Iyadoon wax loo dhimayn qodobada xeerkan, marka xukunka maxbuuska loo soo wareejiyay Somaliland uu ka soo baxay dal tilmaaman ee dabeecada ama muddada xabsigu aanay waafaqsanayn shuruucda Somaliland, markaas Madaxwaynuhu wuxuu fidin karaa cafiska ku tilmaaman Qod:90aad, faqradiisa 5aad ee Dastuurka JSL;  intii suuragal ah ee uu ka waafaqsanaanayo xukunkaas shisheeye.

Qodobka 21aad(Dhamaanshaha Xukunka)

Marka maxbuus  la soo wareejiyey oo  xukun ku qaadanaya Somaliland uu wasiirku  ogaado  in dalkii  maxbuuska laga soo wareejiyay uu adeegsaday cafis ama awood kale oo xukunka ka dhigaysa mid aan  ka sii fuli karin  dalkaas; talaabadaas oo la qaaday waxyar ka hor markii maxbuuska lagu soo wareejinaayey Somaliland;markaas wuxuu amrayaa in aan maxbuuska xukunkaas awgiis xabsiga loogu sii hayn karin. 
              
 (2) Marka maxbuus shisheeye uu xukun ku qaadanayo dal tilmaam, kaas oo laga soo wareejiyay Somaliland si waafaqsan xeerkan, haddana intii lagu jiray wareejinta la adeegsaday awood ka dhigaysa xukunkaa mid aan laga sii fulin karin Somaliland ama xukunkiiba mid dhamaaday, Wasiirku wuxuu dalkaas tilmaaman ee loo wareejiyay maxbuuska shisheeye ku wargelinayaa in aan maxbuuska xukunkaas awgiis xabsiga loogu sii hayn Karin.

Qodobka 22aad
(Kharshka wareejinta Maxbuuska)

(1) Marka Maxbuus la wareejinayo kharashka wareejinta maxbuuska si waafaqsan xeerkan wuxuu saaran yahay Somaliland iyo dalkaas la tilmaamay hadba sida lagu heshiiyey.

(2) Marka  maxbuuska la wareejinayaa  uu yahay muwaadin u dhashay Somaliland, markaas kharashka wareejintu wuxuu saaran yahay qofka maxbuuska ah ama wakiilkiis, waxaana wasiirku  dalban karaa qof damiin ah si loo sugo in kharashkaas dib loogu celiyo xukuumadda.
(3) Kharash kasta oo ku xusan farqadda 2aad waxaa loo tixgelinayaa  dayn madani ah oo ay leedahay Xukuumaddu.

(4) Farqadda 2aad iyo 3aad  lama dabakhaayo marka wasiirka ay u muuqato inaanay cadaalad ahayn oo aanay xaq ahayn inuu adeegsado awoodahaas lagu tilmaamay farqadahaas, sababtoo ah:
          a)Duruufo gaar ah oo jira awgood;
          
          b)Dhaqaalaha maxbuuska  oo aan dabooli karin kharashka looga  baahan yahay sidoo kale soo celinta deyntaas oo aan suurtogal ahayn marka loo eego Maxbuuska ama cid kale oo isaga ka wakiil ah.

c) iyadoo  dawladdaas tilaaman ay isla waafaqeen dal saddexaad  inuu u wareejiyo ama ka wareejiyo maxbuuska dalkaas iyadoo la fulinaayo qorshe la isla meel dhigay.

Qodobka 23aad
(sii hakashada Maxbuuska)

(1) Waddanka u baahda fasax si ay uga soo degaan oo ay ugu sii hakadaan Somaliland Maxbuus iyo Ilaalada la socota, waxay weydiisanayaa Wasiirka ogolaansho dal ku soo deg iyo ku-hakasho Somaliland.
(2) Wasiirku wuu diidi karaa inuu soo saaro ogolaanshaha ku-hakashada marka:
a) Qofka wareejinta loo doonayaa uu yahay mid u dhashay Soomaliland;

b) Dembiga lagu xukumay uu yahay mid aan dembi ka ahayn marka loo eego Shuruucda dalka Somaliland; 
 
c) Qofka la wareejinayaa uu yahay mid  la baadigoobaayey iyadoo loo haysto dembi ka dhan ah shuruucda Somaliland.

(3) Oggolaanshaha lagu soo saaray si waafaqsan xubinta (1) ee qodobkan  wuxuu u banaynayaa in maxbuuska lagu hayo xabsi waqti ku-meel-gaadh ah oo suurtrogal ah  si loogu fududeeyo dawladda dalbanaysa wareejinta iyo midda loo wareejinaayo.

(4) lagu soo wareejiyey si waafaqsan xubinta (1)  ee qodobkan , muddada uu joogo Somaliland looma xidhi karo isla markaana looma xayiri karo iyadoo loo haysto dembi uu galay ama xukun lagu riday awgeed ka hor intii aanu ka soo ambabixin dalkaas tilmaaman.

Qodobka 24aad
(Xeer-nidaamiye)

(1) Wasiirku wuxuu awood u leeyahay inuu soo saaro xeer-nidaamiye fududeeya oo lagu dhaqan-gelinaayo Xeerkan.

(2) Xeer-nidaamiyaha laga soo saaro xeerkan, waxaa lagu tilmaami karaa :
(a) qaabka ama habka uu maxbuusku u dalbanaayo codsiga  soo wareejinta ama ka wareejinta soomaliland;
           (b) Arrin kasta oo looga baahan yahay ama oggolaansho kasta  
 Oo Lagu sheegay xeerkan
         
(3) Xeer-nidaamiye kala duwan waxaa loo samayn karaa  
waddamo tilmaaman oo kala gedisan.

Dhammaad

The law of Transfer of prisoners

Qeybta 1aad Eray Bixin iyo Ujeedada Xeerkan Qodobka 1aad(Eray bixin) Xeerkani wuxuu erayadan soo socda ulajeedaa sidan soo socota: “Hay...